Aktualności
Muzyka, której słuchał Jagiełło. Nowe życie słynnego rękopisu
2025-03-13
Muzykolodzy nazywają go potocznie „Kras 52” – od sygnatury, jaką nadano mu w Bibliotece Krasińskich. To najcenniejsze polskie źródło średniowiecznej muzyki polifonicznej, która kształtowała dźwiękowy krajobraz ówczesnego Krakowa oraz dworu pierwszych Jagiellonów. Teraz manuskrypt zyskuje nowe życie dzięki wydaniu wykonawczemu w opracowaniu Agnieszki Budzińskiej-Bennett i Marca Lewona. „Kodeks Krasińskich” ukaże się już 20 marca nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Rękopis Kras 52 powstał w drugiej ćwierci XV w., pod koniec życia Władysława Jagiełły. Niepozornie wyglądający manuskrypt w rzeczywistości jest świadectwem obecności wówczas aktualnych (czy wręcz nowatorskich) prądów stylistycznych w życiu muzycznym Krakowa. Tym samym plasuje siedzibę nowej dynastii na międzynarodowej scenie kulturalnej. Obok utworów słynnych twórców europejskich, takich jak Antonio Zachara da Teramo, Johannes Ciconia i Estienne Grossin, znajdziemy w nim również kompozycje rodzimych mistrzów: Mikołaja z Radomia czy Mikołaja z Ostroroga. Manuskrypt zawiera muzykę sakralną, przeznaczoną do wykonywania w trakcie liturgii, oraz kompozycje świeckie – w tym utwory związane z dworem królewskim lub miastem Krakowem.
Fascynujące są również dzieje samego rękopisu. Dawniej należał on do zbiorów Biblioteki Ordynacji Krasińskich; w czasie II wojny światowej uznano go za zniszczony w wyniku pożaru wznieconego przez specjalne oddziały Brandkommando. W rzeczywistości jednak manuskrypt został zrabowany przez hitlerowskiego okupanta i wywieziony do Niemiec. Po wojnie historyk sztuki Karol Estreicher przypadkowo odnalazł go w monachijskiej Bayerische Staatsbibliothek. Zidentyfikowany rękopis powrócił do Polski; dziś, jako jeden z najcenniejszych skarbów naszej kultury, spoczywa w ognioodpornym sejfie w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Pierwsza monumentalna edycja repertuaru Kras 52, w opracowaniu Mirosława Perza, ukazała się w latach 70. XX w. Miała ona charakter dokumentacyjny i powstała przede wszystkim z myślą o muzykologach. Ogromny postęp badań nad muzyką XV wieku, jaki nastąpił w ciągu ostatnich 50 lat, przyniósł potrzebę przygotowania nowego wydania. Wyzwania podjęło się dwoje badaczy związanych ze słynnym ośrodkiem muzyki dawnej Schola Cantorum Basiliensis: Agnieszka Budzińska-Bennett – wokalistka, harfistka, muzykolożka i założycielka zespołu Ensemble Peregrina – oraz niemiecki lutnista i muzykolog Marc Lewon.
 PWM.jpg)
fot. Angelika Barnowska-Nawara (c) PWM
Nowa edycja łączy zalety wydania krytycznego i wykonawczego. Muzykolog znajdzie w niej informacje na temat najnowszego stanu wiedzy o repertuarze rękopisu, w tym kilka dotąd niepublikowanych odkryć. Muzyk-wykonawca doceni rekonstrukcje utworów niekompletnych oraz przygotowany z myślą o jego wygodzie tekst muzyczny. Autorzy opracowania uwzględnili wśród transkrypcji także dwa dotychczas pomijane utwory, zanotowane na marginesach manuskryptu. Każdej transkrypcji towarzyszy tłumaczenie tekstu słownego oraz krótki esej, który wyjaśnia najważniejsze aspekty danej kompozycji. Wydanie jest w całości polsko-angielskie, dzięki czemu bezcenny zabytek polskiej kultury muzycznej ma szansę zaistnieć także w świadomości zagranicznych badaczy i wykonawców muzyki dawnej.
„Kodeks Krasińskich” to jeden z owoców interdyscyplinarnego projektu poświęconego rękopisowi Kras 52, realizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym. W ramach przedsięwzięcia zrealizowano także kompletne nagranie repertuaru zanotowanego w rękopisie, w wykonaniu Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett (‘The Krasiński Codex’, Raumklang 2024), cykl koncertów – m.in. w Szwajcarii i na Litwie – a także wykłady i warsztaty. W grudniu 2024 r. nakładem wytwórni ANAKLASIS – marki Polskiego Wydawnictwa Muzycznego – ukazała się płyta LAETA MUNDUS, na której XV-wieczna polifonia i współczesny jazz splatają się w zupełnie nową harmonię sfer. Utwory zawarte w rękopisie Kras 52 stały się inspiracją dla kompozytora i skrzypka Adama Bałdycha, któremu w muzycznym mariażu dwóch światów partnerowali Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett oraz klarnecista kontrabasowy Michał Górczyński.
Już od 20 marca 2025 r. „Kodeks Krasińskich” będzie można zakupić w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych: pwm.sklep.pl, alenuty.pl oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju.
Współorganizator Instytut Adama Mickiewicza. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Najczęściej czytane:
Za Wydarzenie roku uznano Muzyczne Spotkania z okazji 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Narodowym Forum Muzyki – za dwudniowe święto polskiej muzyki we Wrocławiu, które zgromadziło liczną publiczność i ponad pięciuset wykonawców podczas 34 koncertów, warsztatów i spotkań.
7 dni, 7 koncertów w Studiu im. Romany Bobrowskiej Radia Kraków, w tym 6 w formule recitali fortepianowych. 7 nowych programów zbudowanych wokół twórczości wybitnych kompozytorek i kompozytorów XX oraz XXI wieku. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, wytwórnia ANAKLASIS i Radio Kraków zapraszają na drugą odsłonę cyklu koncertów ANAKLASIS NA FALI 2.0, która odbędzie się 24–30 listopada 2025 r.
Polska muzyka najnowsza zabrzmi w przedostatnim miesiącu 2025 roku w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Katowicach. Usłyszymy kompozycje Marcela Chyrzyńskiego, Wojciecha Widłaka, Pawła Malinowskiego, Aleksandra Lasonia, Krzysztofa Wołka, Hanny Kulenty, Pawła Hendricha oraz Zbigniewa Bargielskiego. Szczególna premiera szykuje się także w Poznaniu, gdzie zobaczymy i usłyszymy najnowszą operę Elżbiety Sikory. Tych premier nie można przegapić!
Kolejna edycja Dnia Edukacji Muzycznej dobiegła końca – był to czas pełen zdobywania wiedzy, wymiany doświadczeń, inspiracji i miłych spotkań. W wydarzeniu organizowanym przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne wzięło udział ponad 150 osób. Dziękujemy, że byliście z nami w Poznaniu!
Polskie Wydawnictwo Muzyczne i Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie mają zaszczyt zaprosić na jubileuszowy koncert, który zwieńczy całoroczne obchody 80-lecia istnienia Oficyny. Ostatnie w tym roku „Muzyczne spotkanie” nie tylko ukaże różnorodność katalogu PWM; dostarczy też niezapomnianych wrażeń i emocji związanych ze wspólnym świętowaniem polskiej muzyki – w najlepszym wydaniu oraz wykonaniu.
15 października podczas gali w De Vere Grand Connaught Rooms w Londynie odbyło się wręczenie prestiżowych nagród Gramophone Classical Music Awards. W kategorii Early Music statuetkę otrzymała płyta ‘The Krasiński Codex’ („Kodeks Krasińskich”) zespołów Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Trzypłytowy album jest jednym z owoców projektu „Kras 52”, zrealizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne oraz Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zapraszają na spotkanie autorskie z Magdaleną Dziadek. Gościem specjalnym wieczoru będzie Krzysztof Meyer – kompozytor i bohater książki Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny. Publikacja ta stanie się punktem wyjścia do rozmowy, którą poprowadzi Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz. To wszystko już 21 października o godz. 19:00 (godzina zmieniona!) w Sali Kameralnej Instytutu Muzykologii UJ (ul. Westerplatte 10, Kraków).
Już od osiemdziesięciu lat Polskie Wydawnictwo Muzyczne wspiera rozwój polskiej kultury muzycznej w kraju i na świecie. Oficyna świętuje swój jubileusz przez cały 2025 rok, organizując serię koncertów pod hasłem „Muzyczne spotkania”. Najbliższa odsłona już 14 i 15 listopada w Filharmonii Narodowej. Będzie to podwójny jubileusz – 80-lecie PWM oraz 100-lecie Związku Kompozytorów Polskich. Zapraszamy do wspólnego świętowania!
Związek Kompozytorów Polskich został partnerem trzeciego etapu prowadzonego od 2017 roku programu kompleksowej digitalizacji unikatowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. W ramach projektu „Digitalizacja i udostępnianie cyfrowych zasobów Polskiego Wydawnictwa Muzycznego oraz Związku Kompozytorów Polskich”, dofinansowanego w obrębie Działania FERC.02.03, zbiory Polskiej Biblioteki Muzycznej wzbogaci m.in. kolekcja materiałów ZKP związana z festiwalem „Warszawska Jesień”. Dzięki współpracy wyjątkowe dziedzictwo polskiej muzyki współczesnej zyska na trwałości i dostępności.
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w poniedziałek 13 października 2025 roku o godz. 13:00 na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Ceremonia będzie miała charakter państwowy.
