Aktualności
Roman Statkowski w katalogu PWM – w 100. rocznicę śmierci
2025-11-12
12 listopada 2025 roku przypada setna rocznica śmierci Romana Statkowskiego – polskiego kompozytora nurtu późnoromantycznego i pedagoga, ucznia m.in. Władysława Żeleńskiego, Nikołaja Sołowiowa i Antona Rubinsteina, a (wedle niektórych źródeł) także Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Ciekawy wybór twórczości fortepianowej tego kompozytora, nową instrumentację jego opery Philaenis oraz album z jazzowymi impresjami inspirowanymi operą Maria można znaleźć w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Działalność Statkowskiego (1859-1925) przypada na schyłek romantyzmu oraz czas narodzin nowych postaw estetycznych zapowiadających modernizm; jego droga twórcza to interesujący przykład przemian zachodzących na przełomie epok. Obcowanie z muzyką późnoromantyczną w młodzieńczych latach kompozytora zaowocowało przejęciem przezeń tej estetyki; świadczy o tym m.in. harmonika oparta na rozszerzonym systemie dur-moll, dobór typowych gatunków dla tego czasu (np. mazurek, pieśń), czy też komponowanie utworów o charakterze narodowym i programowym. Uznanie dla Statkowskiego ze względu na wysoki poziom jego rzemiosła kompozytorskiego kilkakrotnie wyrażał zaprzyjaźniony z nim Karol Szymanowski.
W kręgu pianistyki Statkowskiego
Utwory fortepianowe Statkowskiego, niekiedy trudne technicznie, świadczą o dogłębnym rozumieniu problemów pianistycznych. Statkowski był urodzonym lirykiem; jego instrumentalne miniatury często utrzymane są w konwencji narodowych tańców polskich lub muzyki salonowej; cechuje je przejrzysta forma, „wykwintność” melodyki, pomysłowość w zakresie faktury, a także kolorystyka nawiązująca do Chopina, Rachmaninowa, czy nawet impresjonizmu. Interesujący wybór utworów fortepianowych kompozytora w opracowaniu Barbary Karaśkiewicz znajdziemy w fioletowej serii Strumento z katalogu PWM.
Trois mazurkas op. 2 powstały w czasie nauki Statkowskiego u Władysława Żeleńskiego, pod którego okiem studiował harmonię, kompozycję i kontrapunkt. To interesujący przykład stylistyki późnoromantycznej, w której odnaleźć można zarówno fascynację muzyką narodową, jak i wyraźne inspiracje twórczością Chopina, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowego, autorskiego spojrzenia na gatunek. Pełne wyrazu kompozycje ukazują rozwój artystyczny młodego Statkowskiego, który już na tym etapie swojej twórczości przejawiał wyrafinowane podejście do formy i harmonii. Jest to swoisty pomost pomiędzy mazurkami Fryderyka Chopina a tymi komponowanymi w duchu XX-wiecznym przez Karola Szymanowskiego czy Romana Maciejewskiego.
Utrzymane w stylu brillant Deux valses op. 5 ukazują dwa odmienne podejścia do tanecznego prototypu i eksponują różne jego cechy. Pierwszy w zbiorze Valse flottante to typowy przykład kompozycji o charakterze wirtuozowskim. Z kolei w Valse caprice następuje odejście od charakterystycznych cech tanecznych na rzecz częstego eksponowania drugiej miary taktu. Tytułowy kapryśny charakter uzyskany zostaje dzięki rytmice (rytm punktowany, synkopy, akcenty) oraz częstym zmianom agogicznym.
Immortelles op. 19 cechuje poetyka instrumentalnej miniatury lirycznej. Każda z ośmiu miniatur to odrębna całość wnosząca do zbioru niepowtarzalny charakter i wyraz, osiągnięty dzięki zróżnicowaniu rozwiązań fakturalnych, ukazujących bogatą skalę możliwości dynamicznych i ekspresyjnych fortepianu. Tytuł zbioru można odczytać w kategoriach wyrażenia tego, co dla Statkowskiego w muzyce najważniejsze, tego co osobiste, ponadczasowe i wartościowe.
W przygotowaniu są także m.in.: Trois piecettes polonaises op. 9, Trois morceaux op. 12 oraz Idylles op. 18.
Od lewej: Karol Szymanowski, Henryk Opieński, Grzegorz Fitelberg, Józef Rosenzweig, Felicjan Szopski, Mieczysław Surzyński, Henryk Melcer-Szczawiński, Bolesław Domaniewski, Roman Statkowski oraz Adolf Gużewski. Fotografia wykonana w Warszawie w 1908 roku. Źródło: Polska Biblioteka Muzyczna.
Nowa orkiestracja…
Spod ręki Statkowskiego wyszły także dwie opery: Philaenis oraz Maria. Choć niektórzy badacze zarzucają im dramaturgiczną słabość libretta, oba dzieła spotkały się z bardzo życzliwym przyjęciem krytyków – między innymi ze względu na inwencję melodyczną kompozytora i wysoki poziom instrumentacji. Przenikające oba dzieła charakterystyczne motywy przewodnie oraz sposób kształtowania partii wokalnych przywodzą na myśl wagnerowski dramat muzyczny, natomiast dynamizowanie narracji zbliża je do symfonii Czajowskiego. Obie opery uzyskały I nagrody: Philaenis na międzynarodowym konkursie w Londynie (1903), zaś Maria na konkursie ogłoszonym przez Filharmonię Warszawską (1904).
Philaenis, mimo zdobycia lauru, nie miała szczęścia: w wyniku konkursu miała doczekać się prapremiery w londyńskim Covent Garden, jednak z powodu zatargów z organizatorami szansa ta bezpowrotnie przepadła, na długie lata pozostawiając kompozytorowi posmak gorzkiego zawodu. Premiera odbyła się rok później, 14 września 1904 r. w Teatrze Wielkim w Warszawie – z polskim librettem w przekładzie kompozytora. Później partytura zaginęła, podobnie zresztą jak większość polskiego tłumaczenia oryginalnego niemieckiego tekstu. Zachowały się natomiast dwie wersje wyciągu fortepianowego. Już w obecnym stuleciu nowej orkiestracji, która weszła do katalogu PWM, podjął się Krzysztof Słowiński – koncertowe prawykonanie nowej wersji pod kierunkiem Słowińskiego odbyło się 28 lipca 2024 roku w Filharmonii Krakowskiej, w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej.
… i jazzowe reinterpretacje
Pianista i kompozytor Kuba Stankiewicz od lat bada wpływ polskiej przedwojennej muzyki filmowej na rozwój światowego jazzu. Owocami tych poszukiwań były udane albumy z muzyką Victora Younga, Bronisława Kapera oraz Henryka Warsa w autorskim opracowaniu pianisty. Wreszcie dotarł do źródeł – Young i Wars przyznawali się do przemożnego wpływu Romana Statkowskiego. Stankiewicz wziął na warsztat najsłynniejsze dzieło Statkowskiego – operę Maria (1906) i z jej motywów wysnuł romantyczną, ale i współczesną jazzową opowieść. Do współpracy Stankiewicz zaprosił Daniela Rotema (saksofon tenorowy i sopranowy), Darka Oleszkiewicza (kontrabas) i Tinę Raymond (perkusja). Album INSPIRED BY ROMAN STATKOWSKI ukazał się w pomarańczowej serii REVISIONS marki fonograficznej ANAKLASIS działającej pod auspicjami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Statkowski był także uznanym pedagogiem, przychylnym kompozytorskim eksperymentom podopiecznych. Do jego uczniów należeli: Piotr Perkowski, Helena Dorabialska, Mateusz Gliński, Alfred Gradstein, Michał Kondracki, Szymon Laks, Jerzy Lefeld, Jan Adam Maklakiewicz, Stanisław Nawrocki, Ilza Sternicka-Niekrasz, Bolesław Szabelski, Apolinary Szeluto, Kazimierz Wiłkomirski, Bolesław Woytowicz.
Sylwetkę i twórczość Romana Statkowskiego przybliża opracowane przez Barbarę Chmarę-Żaczkiewicz hasło biograficzne w Encyklopedii Muzycznej PWM; można je znaleźć w zasobach Polskiej Biblioteki Muzycznej.
Najczęściej czytane:
12 listopada 2025 roku przypada setna rocznica śmierci Romana Statkowskiego – polskiego kompozytora nurtu późnoromantycznego i pedagoga, ucznia m.in. Władysława Żeleńskiego, Nikołaja Sołowiowa i Antona Rubinsteina, a (wedle niektórych źródeł) także Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Ciekawy wybór twórczości fortepianowej tego kompozytora, nową instrumentację jego opery Philaenis oraz album z jazzowymi impresjami inspirowanymi operą Maria można znaleźć w katalogu Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Marcel Chyrzyński tworzy muzykę akustyczną, elektroakustyczną i elektroniczną. Jest również twórcą muzyki do spektakli teatralnych – jego zainteresowania skierowane są głównie na teatr współczesny. W listopadzie jest naszym Kompozytorem Miesiąca i uchyla drzwi do swojej pracowni, w której odnajdziemy m.in. partytury najnowszych utworów, niezwykłe kolekcje japońskich drzeworytów, czy imponujący zestaw… fajek.
Dorian Gray – operowa odsłona jedynej powieści Oscara Wilde’a na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu. Niewinność i niczym nieskażone piękno w pułapce kultu młodości w operze skomponowanej przez Elżbietę Sikorę i w inscenizacji Davida Pountneya. Za pulpitem dyrygenckim maestro Jacek Kaspszyk.
Za Wydarzenie roku uznano Muzyczne Spotkania z okazji 80-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Narodowym Forum Muzyki – za dwudniowe święto polskiej muzyki we Wrocławiu, które zgromadziło liczną publiczność i ponad pięciuset wykonawców podczas 34 koncertów, warsztatów i spotkań.
7 dni, 7 koncertów w Studiu im. Romany Bobrowskiej Radia Kraków, w tym 6 w formule recitali fortepianowych. 7 nowych programów zbudowanych wokół twórczości wybitnych kompozytorek i kompozytorów XX oraz XXI wieku. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, wytwórnia ANAKLASIS i Radio Kraków zapraszają na drugą odsłonę cyklu koncertów ANAKLASIS NA FALI 2.0, która odbędzie się 24–30 listopada 2025 r.
Polska muzyka najnowsza zabrzmi w przedostatnim miesiącu 2025 roku w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Katowicach. Usłyszymy kompozycje Marcela Chyrzyńskiego, Wojciecha Widłaka, Pawła Malinowskiego, Aleksandra Lasonia, Krzysztofa Wołka, Hanny Kulenty, Pawła Hendricha oraz Zbigniewa Bargielskiego. Szczególna prapremiera szykuje się także w Poznaniu, gdzie zobaczymy i usłyszymy najnowszą operę Elżbiety Sikory. Tych premier nie można przegapić!
Kolejna edycja Dnia Edukacji Muzycznej dobiegła końca – był to czas pełen zdobywania wiedzy, wymiany doświadczeń, inspiracji i miłych spotkań. W wydarzeniu organizowanym przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne wzięło udział ponad 150 osób. Dziękujemy, że byliście z nami w Poznaniu!
Polskie Wydawnictwo Muzyczne i Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie mają zaszczyt zaprosić na jubileuszowy koncert, który zwieńczy całoroczne obchody 80-lecia istnienia Oficyny. Ostatnie w tym roku „Muzyczne spotkanie” nie tylko ukaże różnorodność katalogu PWM; dostarczy też niezapomnianych wrażeń i emocji związanych ze wspólnym świętowaniem polskiej muzyki – w najlepszym wydaniu oraz wykonaniu.
15 października podczas gali w De Vere Grand Connaught Rooms w Londynie odbyło się wręczenie prestiżowych nagród Gramophone Classical Music Awards. W kategorii Early Music statuetkę otrzymała płyta ‘The Krasiński Codex’ („Kodeks Krasińskich”) zespołów Ensemble Dragma i Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Trzypłytowy album jest jednym z owoców projektu „Kras 52”, zrealizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.
Polskie Wydawnictwo Muzyczne oraz Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zapraszają na spotkanie autorskie z Magdaleną Dziadek. Gościem specjalnym wieczoru będzie Krzysztof Meyer – kompozytor i bohater książki Krzysztof Meyer. Nowoczesny i romantyczny. Publikacja ta stanie się punktem wyjścia do rozmowy, którą poprowadzi Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz. To wszystko już 21 października o godz. 19:00 (godzina zmieniona!) w Sali Kameralnej Instytutu Muzykologii UJ (ul. Westerplatte 10, Kraków).
